Yüklem

YÜKLEM

İş, kılış, oluş, hareket, durum bildiren; haber veren; cümleyi bir yargıya bağlayan çekimli ögeye yüklem denir.

Cümlenin temel ögesidir. Cümle yargı bildiren bir söz; yüklem de yargıyı üstlenen öge olduğuna göre yüklemsiz bir cümle olamaz.

Yüklem, tek kelimeden de oluşabilir bir kelime grubundan da.

Cümle oluşturmaya yeterli olan tek öge yüklemdir.

Diğer unsurlar, yüklemin anlamını desteklemek üzere cümlede bulunur.

Fiil cümlesinin, yani iş, oluş, kılış, hareket, durum bildiren cümlelerin yüklemi çekimli bir fiildir. Bu fiil, basit, türemiş ya da birleşik olabilir.
Fiile ait zaman ve şahıs kavramları yüklemde ek hâlinde bulunur.

İsim cümlesinin, yani iş, oluş, kılış, hareket, durum bildirmeyen cümlelerin yüklemi de ek-fiille çekimlenmiş bir isimdir. Bu, isim soylu herhangi bir kelime (sıfat, zamir, zarf, edat) olabilir.

Örnekler:

Geyikler bir zamanlar varmış.

Evin önünden şırıl şırıl bir derecik akıyor.

Bizim görevimiz ailemize yardım etmektir.

Dosyalarında topladıklarını bir anda yok etti.

Bahar, yaşlıların hastalık mevsimidir.

Halk müziği, en sevdiğim müzik türüdür.

Yeni arabamız çok geniş.

Onlarla bu konuyu konuşan bendim.

Benim düşüncelerimde seninkiler gibiydi.

Tatile çıkacağı için etekleri zil çalıyordu.

Arkadaşımın yazısı eğri büğrüydü.

Balon çok şişirildiği için patladı.

Erişebileceğiniz en büyük mutluluk, lekesiz bir şöhrettir.



Bir cümlede birden fazla özne, zarf tümleci, dolaylı tümleç, nesne bulunabilir, ama yüklem tektir. Bir söz dizisi içindeki yüklem sayısı cümle sayısını gösterir.

Örnekler:

Yazarlar, ressamlar, müzisyenler, onu son yolculuğuna uğurladılar.

Yüklemi söylenmeyen cümlelere eksiltili (kesik) cümle denir. Yüklemin söylenmemiş olması cümlenin anlamında eksiklik meydana getirmez. Dinleyici ya da okuyucu cümlenin söylenmemiş kısmını ya kendisi tamamlar ya da zaten bilinmektedir.

Örnekler:

─Nerede çalışıyordun?
─Türk Dil Kurumunda. (çalışıyorum)

─Kardeşin kaçıncı sınıfta okuyor?
─İkinci sınıfta. (………….)